Վճռաբեկ դատարան

Հայաստանի վճռաբեկ դատարանը բարձրագույն դատական մարմինն է, որը քննում է Վերաքննիչ և առաջին ատյանի այլ դատարանների որոշումների դեմ վճռաբեկ բողոքները։ Այն ստեղծվել է 1996 թվականին և անկախ մարմին է, որն առաջնորդվում է միայն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով։

Հայաստանի վճռաբեկ դատարանը բաղկացած է դատավորներից և նախագահից, որոնք նշանակվում են Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի կողմից՝ դատավորների խորհրդի առաջարկությունների հիման վրա։ Վճռաբեկ դատարանի դատավորները պետք է լինեն բարձր պրոֆեսիոնալիզմով և ունենան դատական իշխանության առնվազն 10 տարվա փորձ։ Հայաստանի վճռաբեկ դատարանը քննում է քաղաքացիական, քրեական և վարչական գործերով վերաքննիչ և առաջին ատյանի այլ դատարանների որոշումների դեմ վճռաբեկ բողոքները։ Նա նաև իրավունք ունի վերանայել իր որոշումները շահագրգիռ կողմերի պահանջով:

Հայաստանի վճռաբեկ դատարանի պաշտոնական կայքում զետեղված են տեղեկություններ նրա գործունեության, դատավորների կազմի, որոշումների և այլ տեղեկությունների մասին։ Կարող է դիմել նաև միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպություններին, որոնք վերահսկում են Հայաստանի դատական համակարգը

Հայաստանի վճռաբեկ դատարանն ունի հետևյալ գործառույթները.

• Վերաքննիչ և առաջին ատյանի այլ դատարանների որոշումների դեմ վճռաբեկ բողոքների քննարկում. Հայաստանի վճռաբեկ դատարանը քննում է քաղաքացիական, քրեական և վարչական գործերով առաջին ատյանի դատարանների որոշումների դեմ վճռաբեկ բողոքները։
• Որոշումների վերանայում շահագրգիռ կողմերի պահանջով: Հայաստանի վճռաբեկ դատարանն իրավունք ունի վերանայել իր որոշումները՝ համապատասխան կողմերի պահանջով։

• Օրենքների և իրավական ակտերի մեկնաբանություն. Հայաստանի Վճռաբեկ դատարանն իրավունք ունի նաև մեկնաբանել օրենքներ և իրավական ակտեր իր իրավասության շրջանակներում։
• Օրենսդրության կիրառման միասնական պրակտիկայի հաստատում. Հայաստանի վճռաբեկ դատարանը զբաղվում է օրենսդրության կիրառման միասնական պրակտիկայի հաստատմամբ, որը թույլ է տալիս ապահովել դատական որոշումների ընդունման միատեսակությունը։
• Իր իրավասության շրջանակներում դիտարկվող հարցերի վերաբերյալ դատական պրակտիկայի սահմանում. Հայաստանի վճռաբեկ դատարանն իր իրավասությանը վերաբերվող հարցերի վերաբերյալ որոշում է դատական պրակտիկան, որը նպաստում է դատական համակարգի զարգացմանը և ապահովում դրա արդյունավետությունը։
• Քաղաքացիների սահմանադրական իրավունքների և ազատությունների պահպանման ապահովում. Հայաստանի Վճռաբեկ դատարանն իր իրավասության շրջանակներում վերահսկում է քաղաքացիների սահմանադրական իրավունքների և ազատությունների պահպանումը։
• Օրենքի պահպանման նկատմամբ վերահսկողություն. Հայաստանի Վճռաբեկ դատարանը վերահսկում է առաջին ատյանի և վերաքննիչ դատարանների կողմից օրենքի պահպանումը, ինչը հնարավորություն է տալիս երկրում կարգուկանոն ապահովել։

Բացի այդ, Հայաստանի վճռաբեկ դատարանը կարող է լուծել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված այլ հարցեր:

Մարդու քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներն ու ազատությունները

Նախագծի ընթացք՝

Յուրաքանչյուր սովորող իր իսկ ցանկությամբ ընտրում է օրենքից որևէ հոդված և կադրում դրա կետերը
Ամեն մի կետ կարդալիս բլոգում կատարում է գրառում, թե ինչպես է ընկալում այն
Բլոգում գրառում կատարելուց հետո քննարկում է այն դասավանդողի և դասընկերների հետ
Նպատակ՝

Զարգացնել սովորողների իրավատեղյակությունը
Նպաստել սովորողների կողմից օրենքների յուրացմանը
Ծանոթանալ քաղաքացիական իրավունքներին
Խնդիր՝

Կարդալ օրենքները
Կազմակերպել քննարկումներ, բրեինստորմինգներ
Հոդված 10

1. Ազատազրկված բոլոր անձինք ունեն մարդասիրական վերաբերմունքի և մարդկային անհատին ներհատուկ արժանապատվության հարգման իրավունք:

2. ա/ Այն դեպքերում, երբ բացակայում են բացառիկ հանգամանքները, մեղադրյալները տեղավորվում են դատապարտյալներից առանձին և նրանց տրվում է չդատապարտված անձանց վերաբերյալ նրանց կարգավիճակին համապատասխանող առանձին ռեժիմ.

բ/ անչափահաս մեղադրյալներն առանձնացվում են չափահասներից և ամենակարճ ժամկետում հասցվում են դատարան` որոշում կայացնելու համար:

3. Պատժական համակարգով ձերբակալվածների համար նախատեսվում է ռեժիմ, որի էական նպատակը նրանց ուղղումն է և սոցիալական վերադաստիարակությունը: Անչափահաս իրավախախտողները առանձնացվում են չափահասներից, և նրանց տրվում է իրենց տարիքին ու իրավական կարգավիճակին համապատասխանող ռեժիմ:

Հանցագործություն կատարելու մեղադրանքով դատապարտված մարդիկ ազատազրկման ժամանակ նրանց արժանապատվությունը և իրավունքները չպետք ոտնահարվի։ Բանտերի պայմանները պետք է լինեն բարվոք դապարտյալների համար։ Նրանք գործել են հանցանք, և դրա համար կրում են պատիժ ըստ օրենքերի սահմանների կետերի, սակայն դա չի նշանակում, որ նրանց նորմալ կյանքի համար տարրական պայմանները պետք է չլինեն։ Կարևոր է նաև այն հանգամանքը, որ չափահաս և անչափահաս բանտարկյալները պահվեն տարբեր բանտախուցերում և բանտերում։ Նրանց գիտակցական, իմացական և միգուցե և ֆիզիկական տարբերությունները չպետք է խոչընդոտ կամ պատճառ լինեն բանտերում լարված մթնոլորտի ստեղծմանը։ Ինչպես նաև, դապարտյալների բանտերում գտնվելու նպատակը ոչ միայն պատիժ կրելն է, այլ նաև վերադաստիարակվել և ուղղվել։ Նրանք իրենց պատիժը կրելուց հետո դուրս են գալու հասարակություն, սոցիալիզացվելու են և դառնալու են սովորական քաղաքացի, ինչպիսին մնացածն են։ Եվ նրանք պետք է ուղղված լինեն, որպիսի նույն հանցանքը կրկին չգործեն։ Դրա համար բանտերում շատ տարածված է կրթություն ստանալը՝ հենց ինքնակրթության միջոցով։ Մարդու քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներն ու ազատությունները

Աշխատանքային օրենսդրությունը և դրանով կարգավորվող հարաբերությունները

Որն է պարտադիր կամ հարկադիր աշխատանքը
Պարտադիր աշխատանքն այն է, որ անձը պարտադրված է աշխատում, քանի որ կնքել է պայմանագիր: Հարկադիր աշխատանք այն է, որ ստիպված է աշխատում։
Աշխատանքային պայմանագրի կնքման նախադրյալները
Գործատուն իրավունք ունի ինքնուրույն, ուղղակիորեն համալրելու թափուր կամ նոր ստեղծված աշխատատեղերը` կնքելով սույն օրենսգրքով նախատեսված աշխատանքային պայմանագրեր:

Աշխատանքային փորձաշրջան որ դեպքում է սահմանվում
Աշխատանքային պայմանագրի կնքման ժամանակ կողմերի համաձայնությամբ կարող է սահմանվել փորձաշրջան: Աշխատանքային փորձաշրջանը սահմանվում է, որպեսզի ստուգեն տվյալ անձի համապատասխանությունը և ընդունակությունը։
Նշել անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը ըստ ըստ տարիքային խմբերի
Աշխատանքային պայմանագիր կնքելու համար անհրաժեշտ է հետևյալ փաստաթղթերը.
1. անձը հաստատող փաստաթուղթ
2. աշխատանքային գրքույկ, սոցիալական ապահովության քարտ
3. կրթության կամ անհրաժեշտ որակավորման մասին վկայական
4. տեղեկանք առողջական վիճակի մասին
5. օրենքով կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված այլ փաստաթղթեր
Նշել գրանցմամբ աշխատողի առավելությունները
Գրանցմամբ աշխատողի առավելություններն են, որ աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա, գործատուի օգտին կատարում է իր աշխատանքը ՝ ըստ իր մասնագիտության, որակավորման և պաշտոնի։
Ներկայացնել աշխատանքային փորձաշրջանը ըստ օրենքի
1. Փորձաշրջանի ժամկետը չի կարող երեք ամսից ավելի լինել, բացառությամբ սույն հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված դեպքերի:
2. Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված դեպքերում մինչև վեց ամիս ժամկետով կարող է սահմանվել փորձաշրջան:
3. Փորձաշրջանի համար սահմանված ժամկետում չեն ներառվում աշխատանքից աշխատողի բացակայության հետևյալ ժամանակահատվածները.
1) կոլեկտիվ կամ աշխատանքային պայմանագրով նախատեսված ժամանակահատվածը.
2) կողմերի համաձայնությամբ (ներառյալ` չվճարվող) արձակուրդի ժամանակահատվածը.
3) աշխատողի ժամանակավոր անաշխատունակության ժամանակահատվածը.
4) պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից աշխատողի վրա դրված պարտականությունների կատարման ժամանակահատվածը.
5) օրինական գործադուլի ժամանակահատվածը, եթե աշխատողը օրենքով սահմանված կարգով մասնակցում է գործադուլին:
Աշխատանքային արձաակուրդ
1. հղիության և ծննդաբերության արձակուրդ.
2. մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի համար տրամադրվող արձակուրդ.
3.ուսումնական արձակուրդ
4.չվճարվող արձակուրդ
5.վարձատրվող արձակուրդ

Մանկավարժական աշխատողի իրավունքները և պարտականությունները

Առաջադրանք

Սկզբում ինքնուրույն, առանց օգտվելու որևէ գրականությունից, պատասխանում է հարցին։ Հետո իր գրածը համեմատում է օրենքի 27-րդ հոդվածի հետ։
Շեղատառով նշում է այն կետերը, որոնք իր գրածում կան, բայց օրենքում չկան։ Բոլդով լրացնում է այն կետերը, որոնք ավելացրել է օրենքից։ Աշխատանքը տեղադրում է իր բլոգում։
Շեղատառով նշած կետերից ընտրում է երկուսը և հիմնավորում, թե ինչու այդ կետերը պետք է լինեին։
Աշխատողի իրավունքները՝

Պարտավոր է

Մանկավարժական աշխատողն իրավունք ունի`

1) մասնակցելու ուսումնական հաստատության կառավարմանը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված կարգով.

2) ընտրելու և ընտրվելու համապատասխան պաշտոններում և կառավարման համապատասխան մարմիններում.

3) մասնակցելու ուսումնական հաստատության գործունեությանը վերաբերող հարցերի քննարկմանը և լուծմանը.

4) բողոքարկելու ուսումնական հաստատության ղեկավար մարմինների հրամանները, որոշումները և կարգադրությունները` Հայաստանի Հանրապետության oրենսդրությամբ սահմանված կարգով.

5) առաջարկներ ներկայացնելու առարկայական չափորոշիչների, ծրագրերի, դասագրքերի բարելավման վերաբերյալ.

6) oգտվելու ուսումնական հաստատության գրադարանի, տեղեկատվական պահոցների ծառայություններից` ուսումնական հաստատության կանոնադրությանը համապատասխան.

7) ընտրելու և կիրառելու դասավանդման այնպիսի մեթոդներ և միջոցներ, որոնք ապահովում են ուսումնական գործընթացի բարձր որակ` իր ընտրությամբ օգտագործելով կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի երաշխավորած դասագրքեր և ուսուցողական նյութեր, ձեռնարկներ և սովորողների գիտելիքների, հմտությունների և կարողությունների գնահատման մեթոդներ.

8) պաշտպանված լինելու սովորողների, մանկավարժական և այլ աշխատողների այնպիսի գործողություններից, որոնք նսեմացնում են իր մասնագիտական վարկանիշն ու արժանապատվությունը.

9) ունենալու կազմակերպական և նյութատեխնիկական պայմաններ մասնագիտական գործունեություն իրականացնելու համար.

10) իր շահերի պաշտպանության նպատակով ստեղծելու կազմակերպություններ, արհմիություններ կամ անդամակցելու դրանց` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով.

11) հանրակրթության պետական չափորոշչին համապատասխան` մշակելու և իրականացնելու դասապլաններ, թեմատիկ միավորներ.

12) մասնակցելու վերապատրաստումների, գիտաժողովների, քննարկումների և լսումների.

13) դիմելու արտահերթ ատեստավորվելու կամ որակավորման համապատասխան տարակարգ ստանալու համար.

13.1) ինքնուրույն և իր միջոցներով մասնակցելու վերապատրաստումների.

14) օգտվելու օրենքներով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ իրեն վերապահված իրավունքներից, լիազորություններից և խրախուսման ձևերից:

2. Մանկավարժական աշխատողը պարտավոր է`

1) հարգել և պաշտպանել սովորողի իրավունքներն ու ազատություները, պատիվն ու արժանապատվությունը.

2) նպաստել երեխայի կրթության իրավունքի իրացմանը` հաշվի առնելով յուրաքանչյուրի կրթական կարիքների առանձնահատկությունները.

3) նպաստել ուսումնական հաստատությունում սովորողների կողմից հանրակրթական (հիմնական և լրացուցիչ) ծրագրերի յուրացման և առարկայական չափորոշիչների ապահովման գործընթացին, ինչպես նաև ուսուցման մեթոդների կիրառման միջոցով համապատասխան գիտելիքների, հմտությունների ձեռքբերմանը, արժեքային համակարգի ձևավորմանը, իրականացնել հանրակրթական ծրագրերը.

4) ապահովել սովորողների ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքներով նկարագրված գիտելիքը, հմտությունները, արժեքները և դիրքորոշումները, նպաստել կարողունակությունների ձևավորմանը.

5) հետևողականորեն կատարելագործել իր առարկայական և մասնագիտական գիտելիքներն ու հմտությունները, իրականացնել ստեղծագործական և հետազոտական աշխատանքներ.

6) համագործակցել ծնողների հետ երեխաների կրթության կազմակերպման և ընտանեկան դաստիարակության հարցերում.

7) համագործակցել գործընկերների հետ փորձի փոխանակման և մասնագիտական գործունեության արդյունավետության բարձրացման նպատակով.

7.1) իր պաշտոնի նկարագրին համապատասխան` մասնակցել վերապատրաստումների` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ սահմանված կարգի և ժամանակացույցի համաձայն.

8) պահպանել ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ, ներքին իրավական ակտերով, ներքին կարգապահական կանոններով և ուսումնական հաստատությունների մանկավարժական աշխատողների բարեվարքության կանոններով (վարքականոնով) սահմանված պահանջները, ապահովել ուսումնադաստիարակչական գործառույթները.

9) սովորողների մեջ ձևավորել պատշաճ վարքագիծ ու վարվելակերպ, դաստիարակել հայրենասիրություն.

10) սովորողների մեջ զարգացնել ինքնուրույնություն, նախաձեռնություն և ստեղծագործական ունակություններ:

3. Մանկավարժական աշխատողների համար ուսումնական հաստատության, նրա հիմնադրի, կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի, տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, սոցիալական գործընկերների, կազմակերպությունների, անհատների կողմից կարող են սահմանվել բարոյական և նյութական խրախուսման ձևեր` շնորհակալագիր, գովասանագիր, դրամական խրախուսում կամ ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված այլ ձևեր:

Գնահատում: Իրավունք և իրավագիտություն հոկտեմբեր

Սովորողի ուսումնառության արդյունքների գնահատումը

Գործնական աշխատանք․ հենվելով սեփական փորձի վրա պատասխանեք հարցերին․

ե՞րբ եք գնահատվում
ո՞վ է գնահատում
ի՞նչն են գնահատում
ինչպե՞ս են գնահատում
Պատասխանեք «Ինչո՞ւ գնահատել» հարցին։

https://www.mskh.am/am/44761 -գնահատումը Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում

Փորձեք մեկնաբանել «գնահատումը, որպես սովորողի խրախուսման և շարունակական զարգացումն ապահովող միջոց» արտահայտությունը։

Փորձեք ձևակերպել գնահատման գործընթացի գործառույթներ։

Փորձեք ձևակերպել գնահատման գործընթացի սկզբունքներ։

«13. Չափորոշչով սահմանվում են հանրակրթության հիմնական ծրագրերի բովանդակության հետևյալ բաղադրիչները՝

1) գիտելիք.

2) հմտություն.

3) դիրքորոշում.

4) արժեքային բաղադրիչ:» Հանրակրթության պետական չափորոշիչ, բաժին VI

Այս բաղադրիչներից ո՞րը ի՞նչ ձևով կգնահատեք։ Բերեք օրինակներ։

Սովորողի իրավունքները և պարտավորությունները

Առաջադրանք

• Սկզբում ինքնուրույն, առանց օգտվելու որևէ գրականությունից, պատասխանում է հարցին։ Հետո իր գրածը համեմատում է օրենքի 20-րդ հոդվածի հետ։
• Դեղինով նշում է այն կետերը, որոնք իր գրածում կան, բայց օրենքում չկան։ Կարմիրով լրացնում է այն կետերը, որոնք ավելացրել է օրենքից։ Աշխատանքը տեղադրում է իր բլոգում։
• Դեղինով նշած կետերից ընտրում է երկուսը և հիմնավորում, թե ինչու այդ կետերը պետք է լինեին։

---

Սովորողը իրավունք ունի

Ուսուցչից հրաժարվել,  հագնվել ազատ բայց չափի մեջ, չկատարել տնային աշխատանքը եթե չի հասկացել թեման, չհանձնել իր հեռախոսը ուսուցչին:

Պարտավոր է․

Կատարել բոլոր հանձնարարված աշխատանքները, չշեղվել դասից, անհարգելի պատճառներով է բացակայել։

Հոդված 20

1. Ուսումնական հաստատություններում սովորողներն ունեն հավասար իրավունքներ և պարտականություններ: Դրանք սահմանվում են օրենքով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ:

2. Սովորողն իրավունք ունի`

1) ստանալու հանրակրթության պետական կրթական չափորոշչին համապատասխան կրթություն.

2) ծնողի համաձայնությամբ ընտրելու ուսումնական հաստատությունը և ուսուցման ձևը, ինչպես նաև տվյալ ուսումնական հաստատությունում առկա հոսքը, ստանալու կրթական վճարովի ծառայություններ.

3) անվճար օգտվելու ուսումնական հաստատության ուսումնանյութական բազայից.

3.1) ստանալ կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքը բավարարելուն ուղղված աջակցություն.

4) մասնակցելու ներդպրոցական և արտադպրոցական միջոցառումների.

5) պաշտպանված լինելու ցանկացած ֆիզիկական և հոգեբանական ճնշումներից, շահագործումից, մանկավարժական և այլ աշխատողների ու սովորողների այնպիսի գործողություններից կամ անգործությունից, որով խախտվում են սովորողի իրավունքները, կամ ոտնձգություն է արվում նրա պատվին ու արժանապատվությանը.

6) ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված կարգով մասնակցելու ուսումնական հաստատության կառավարմանը.

7) ազատորեն փնտրելու և մատչելիորեն ստանալու ցանկացած տեղեկատվություն, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի.

8) ազատ արտահայտելու սեփական կարծիքն ու համոզմունքները.

9) օգտվելու օրենքով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված այլ իրավունքներից:

3. Սովորողը պարտավոր է`

1) կատարել ուսումնական հաստատության կանոնադրության և ներքին կարգապահական կանոններով սահմանված պահանջները.

2) ստանալ հանրակրթության պետական չափորոշիչներին համապատասխան գիտելիքներ, ձեռք բերել և տիրապետել համապատասխան հմտությունների և կարողությունների, բավարարել սահմանված արժեքային համակարգին ներկայացվող պահանջները.

3) հաճախել և մասնակցել ուսումնական պարապմունքներին.

4) կատարել օրենքով և ուսումնական հաստատության կանոնադրությամբ սահմանված այլ պարտականություններ:

Իրավունք

Նախ եկեք հասկանանք, թե ի՞նչ է հավաքը և ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում։ Ըստ ՀՀ Սահմանադրության՝ հավաքը երկու կամ ավելի անձանց մտադրված և ժամանակավոր ներկայությունն է հանրային վայրում ` ընդհանուր կարծիք ձևավորելու կամ արտահայտելու մտադրությամբ։ Յուրաքանչյուր ոք ունի խաղաղ, առանց զենքի հավաքներին ազատորեն մասնակցելու և դրանք կազմակերպելու իրավունք: Հավաքի մասնակից է այն անձը, որը հավաքի անցկացման ժամանակ գտնվում է հավաքի վայրում` հավաքին մասնակցելու նպատակով: Ոչ ոք իրավունք չունի պարտադրելու անձին մասնակցել որևէ հավաքի կամ խոչընդոտել նրա մասնակցությունը որևէ հավաքի։ Սակայն ներկայիս դրությամբ կայացվող հավաքներին շատ մարդկանց իրենց կամքին հակառակ են մասնակցում հավաքներին։ Մինչև 14 տարեկան անձինք հավաք կարող են կազմակերպել միայն իրենց օրինական ներկայացուցիչների գրավոր համաձայնությամբ։ Օրվա որոշակի ժամերին բնակելի շինություններին, հիվանդանոցներին, գիշերօթիկ դպրոցներին և գիշերելու համար նախատեսված այլ շենքերին հարող տարածքներում անցկացվող հավաքները չեն կարող զուգորդվել անձանց հանգիստը խանգարող աղմուկով կամ լուսային ազդանշաններով։ Հավաքը կարող է արգելվել, եթե հավաքի նպատակը սահմանադրական կարգի բռնի տապալումը, ազգային, ռասայական, կրոնական ատելություն բորբոքելը, բռնություն կամ պատերազմ քարոզելն է։ Ոստիկանությունը կարող է դադարեցնել հավաքը միայն այն դեպքում, եթե այլ կերպ հնարավոր չէ կանխել այլ անձանց սահմանադրական իրավունքների կամ հանրության շահերի անհամաչափ սահմանափակումը։ Հավաքի ղեկավարի բացակայության կամ հավաքի ղեկավարի կողմից ոստիկանության պահանջը չկատարելու դեպքերում ոստիկանության ներկայացուցիչը ոչ պակաս, քան երկու անգամ բարձրախոսով մասնակիցներից պահանջում է դադարեցնել հավաքը` սահմանելով ողջամիտ ժամկետ։

Իրավունք

Գենդեր

«Գենդեր» բառի գործածման իմաստը «տղամարդկայնության»և «կանացիության» սոցիոմշակութային իմաստները կենսաբանականից առանձնացնելն էր: Գենդերն, այլ խոսքերով, «հասարակական կամ սոցիալական սեռն է», որն ավելին է, քան կենսաբանական սեռը:Եթե կենսաբանական սեռն այն է, ինչով ծնվում ենք, ապա գենդերն այն է, ինչը ձեռք ենք բերում տվյալ մշակույթում` ելնելով սեփական կենսաբանական սեռից, սեռային ինքնությունից, նաև տվյալ մշակույթի վերաբերմունքից, կարծրատիպերից ու պահանջներից: Այսպիսով, գենդերը պարունակում է ֆիզիոլոգիական, հոգեբանական, սոցիալական և մշակութային բաղկացուցիչներ: Գենդերային ինքնությունը այն է, ինչը դու ունես քո գլխում հասարակության մեջ քո դերի մասին` կին, տղամարդ կամ այլ գենդեր: Գենդերային ինքնությունն անհատի կողմից իր իսկ գենդերի ընկալումն է և անհատական փորձը, որը կարող է համապատասխանել կամ չհամապատասխանել ծննդյան ժամանակ տրված սեռին:

Իրավունք

Ֆեմինիզմ

Ֆեմինիզմ, ներկայիս դրությամբ շատ քննարկվող և արդիական թեմա։ Նախ եկեք հասկանանք, թե ի՞նչ է ֆեմինիզմը։ Ընդունելով, որ յուրաքանչյուրն ունի անմիջականորեն կամ ազատ հիմունքներով ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով մասնակցելու իր երկրի կառավարմանը և ունի իր երկրում պետական ծառայության հավասար մատչելիության իրավունք, նաև ցանկանալով հավասարեցնել տղամարդկանց ու կանանց կարգավիճակը քաղաքական իրավունքներից օգտվելու և դրանք իրագործելու հարցում, որոշվեց կնքել Կոնվենցիա։ Եվ այսպես ստեղծվեց Կանանց քաղաքական իրավունքների մասին Կոնվենցիա։ Կոնվենցիան Հայաստանի Հանրապետության համար ուժի մեջ է մտել 2008թ. ապրիլի 23-ին:

Ուսումնասիրողներից ոմանք համարում են, որ առաջին ֆեմինիստը Պլատոնն էր, ով առաջինն էր բարձրացրել պետության մեջ կնոջ սոցիալական դերի խնդիրը։ Կա նաև այլ տեսակետ, որի համաձայն՝ ֆեմինիստական գաղափարների ծնունդը վերագրում են Վերածննդի դարաշրջանին։ Կանանց իրավունքների համար պայքար է ծավալվել Հյուսիսային Ամերիկայում անկախության համար պատերազմի ժամանակ 1775-1783 թվականներին։ Մեծ Ֆրանսիական բուրժուական հեղափոխությունը, հռչակելով բոլոր մարդկանց ազատության, հավսարության և եղբայրության կարգախոսը, ևս մեկ անգամ խթանեց կանանց ձգտումը հավասարության։